BCS-theorie
BCS-theorie is een microscopische theorie voor het beschrijven van het fenomeen supergeleiding. De theorie werd voorgesteld begin jaren '50, door de fysici Bardeen, Cooper, and Schrieffer. Het achterliggende mechanisme wat in deze theorie aanleiding geeft tot supergeleiding, is het vormen van elektronenparen, zogeheten Cooperparen. Deze gepaarde elektronen zijn bosonen, en kunnen dus vervolgens een Bose-Einsteincondensaat vormen.
Geschiedenis
Hoewel de ontdekking van supergeleiding reeds in 1911 plaats had, met name door de Nederlandse fysicus Kamerlingh Onnes, heeft het erg lang geduurd voor fysici een goede beschrijving van dit intrigerende fenomeen konden geven. Mede vertraagd door de Wereldoorlogen, zou het duren tot de jaren '50 voordat echte vordering werd gemaakt in het begrijpen van dit kwantummechanisch fenomeen. De eerste echte vooruitgang werd gemaakt door de fysicus Fritz London, welke de naar hem genoemde Londonvergelijkingen opstelde. In 1955 slaagde John Bardeen er in om het Meissner-effect beschrijven, een typisch effect in supergeleiders. Een jaar later kon tot slot Leon Neil Cooper, voortbouwend op het werk van Bardeen, aantonen dat elektronen onder bepaalde speciale omstandigheden (voldoende lage temperatuur) gebonden paren kunnen vormen, en zo aanleiding geven tot supergeleiding.
In 1957 bundelden Bardeen, Cooper en Schrieffer hun ideeën in een theorie, de zogeheten BCS theory. Hiervoor, en voor werk dat daar op volgde, ontvingen ze in 1972 de Nobelprijs voor de Natuurkunde.
Achtergrond
De elektronen van een metaal zijn fermionen, en bovendien geladen. Dat wil zeggen dat elektronen niet in dezelfe kwantumtoestand kunnen zitten, en onderlinge elektrostatische afstoting ondervinden. In BCS-theorie wordt beschreven hoe in speciale omstandigheden (o.a. lage temperatuur) deze kracht kan overwonnen vormen, en dus elektronen gebonden paren vormen. Aangezien een paar fermionen een boson vormt, kunnen al deze paren bovendien in dezelfde kwantumtoestand zitten, een fenomeen dat men Bose-Einstein condensatie noemt. Deze paren hebben verder de bijzondere eigenschap dat ze geen kleine energie-pakketjes kunnen absorberen. (Er is immers een minimale hoeveelheid energie nodig om een Cooperpaar te breken.) Als men dus een potentiaalverschil oplegt, zullen deze paren bewegen (= elektrische stroom), zonder energie te verliezen aan wrijving (door botsingen met het metaalrooster). Dat wil dus precies zeggen dat er supergeleiding optreedt: het vloeien van stroom zonder weerstand.
Uiteraard is er een bepaalde energie, boven dewelke de Cooperparen wel zullen breken. Als de stroom te hoog is, of de temperatuur te hoog, of als er een te groot extern magnetisch veld opgelegd wordt, zal supergeleiding ophouden, en zal er weer normale geleiding optreden.
Technisch
BCS-theorie beschrijft interacties tussen elektronen en fononen in een rooster. De aantrekkende interactie tussen elektronen in de supergeleidende toestand wordt effectief tot stand gebracht door de tweede orde interactie tussen elektronen, via een virtueel fonon. Er bestaan ook intuïtieve verklaringen voor de aantrekkingskracht in termen van interacties met het rooster via fonenen.
Andere theorieën voor supergeleiding
Voor de opmars van BCS-theorie, in 1950, was er ook door Landau-Ginzburg een theorie voor supergeleiding voorgesteld. Ook kon de fysicus Nikolay Bogoliubov gelijktijdig een verklaring voor supergeleiding geven, met behulp van de zogeheten Bogoliubov-transformaties.
Successen en tekortkomingen van BCS-theorie
BCS-theorie slaagt er met succes in verschillende fenomenen en eigenschappen van supergeleiders te verklaren. Onder meer het verband tussen de energie E nodig om een Cooperpaar te breken, en de kritische temperatuur Tc onder de welke een materiaal supergeleidend wordt. Deze verhouding is 3.5, onafhankelijk van het materiaal in kwestie. Ook voorspelt de theorie correct het Meissner-effect, i.e. de uitstoting van een extern magnetisch veld uit de supergeleider. Deze bijzondere eigenschap van supergeleiders werd eerder al experimenteel ontdekt door Walther Meissner en Robert Ochsenfeld in 1933, en was dus onmisbaar voor een goede theorie van supergeleiding. Tot slot slaagt de theorie er ook in om te verklaren dat er een kritische waarde is van het externe magneetveld, waarbij supergeleiding kan bestaan in een materiaal. Boven die waarde worden de Cooperparen gebroken, en treedt er weer gewone geleiding op.
Hoewel BCS-theorie dus een groot succesverhaal is in het begrijpen en beschrijven van supergeleiding, blijkt dat niet elke supergeleider kan beschreven worden met deze theorie. In 1986 werd het fenomeen "hoge-temperatuur supergeleiding" ontdekt. Dit betreft materialen, welke supergeleidend blijven tot temperaturen boven 30 K. Dat in tegenstelling tot was BCS-theorie voorspelt. Dat wijst er dus op dat deze materialen (ook wel onconventionele supergeleiders genoemd dus onmogelijk vallen te beschrijven Het ontwikkelen van een goede theorie van onconventionele supergeleiders is een onopgelost probleem en grote uitdaging voor hedendaags onderzoek in de fysica.
source: wikipedia
Tidak ada komentar:
Posting Komentar